Het bezoek aan Tarasiki verliep in twee etappes. De eerste etappe begon op woensdag, 24 februari met Julia Pratasavitskaja als tolk en Vladimir als begeleider. We werden hartelijk verwelkomd door de directeur Viktor Ivanovitsj en door de tweede man Vasilij Vasilitsj. Svetlana van de dagbesteding in het clubgebouw en een flink aantal bewoners is ook blij ons te zien. We worden rond geleid om te zien wat er zoal aan de hand is, d.w.z. welke reparaties gedaan moeten worden en waarom. De lijst met verlangens wordt doorgenomen. Ik stel voor dat we de kleding en dergelijke nu laten zitten en dat we dat aan Marga toevertrouwen. Ze komt eind april of begin mei, samen met Halina.
We gaan dezelfde middag al op pad voor o.a. scheergerei, kruidenthee, spijkers, emmers, een speciale kraan voor bewoners die geen beheersing van hun handen hebben, enz. Daar is al meteen meer dan 12 miljoen mee gemoeid.
’s Avonds vertelt Vasilij iets over de geschiedenis van het tehuis, die hij als geboren en getogen Tarasik prima kent. De vier woonblokken van het tehuis zijn na de oorlog door Duitse krijgsgevangen gebouwd en hebben jaren als onderkomen gediend voor turfstekers. Ook de houten huizen rondom het internaat hoorden toen bij het complex dat voor de turfontginners gebouwd werd. Toen het turfsteken ophield is er een internaat gekomen, met muren tussen het internaat en de dorpsbewoners.
Na het avondeten gaan Julia en ik een praatje maken met de nachtzuster Zjenja. Ze heeft een open en opgewekte oogopslag. Ze praat met enthousiasme over haar werk. De bewoners en het personeel, zegt ze, zijn eigenlijk één gemeenschap. Bewoners en personeel weten soms persoonlijke dingen van elkaar: hoe het met de kinderen gaat, of er iemand in het gezin ziek is, enz. Het komt zelfs voor dat bewoners zeggen dat ze een mooie jas aan heeft, of iets dergelijks – dat zijn dan wel de vrouwen…. Zij heeft de training van vorig jaar niet mee gemaakt: ze zat in de andere groep. Daarover krijgen we dus niets te horen.
Op donderdag doen we nog boodschappen in Barisow (o.a. nog een nieuwe toiletpot omdat er gisteren eentje onbruikbaar geraakt is toen iemand een zware epileptische aanval kreeg) en morgenochtend in Minsk.
Na het ontbijt hebben we even tijd voor een gesprek aan met Vasilij. Er zijn nu 20 verpleegsters, verdeeld in twee groepen: 10 voor de dag en 10 voor de nacht. Je vraagt je af hoe ze dat doen als de ploeg van nacht en dag wisselt en omgekeerd. Maar daar dacht ik pas later aan. Er is een medsjestra, een feldsjer en een arts. Een psychiater of psycholoog is niet aan te komen. Er is een nieuw internaat bijgekomen in Kopyl, district Minsk. Het was eerst een weeshuis, maar er kwamen steeds minder wezen. Zodoende raakte er ruimte onbenut en was er onvoldoende werk voor de leraren die de wezen les gaven. Het tehuis is daarom omgezet naar een internaat zoals Tarasiki. Van alle internaten in dit district worden er nu bewoners overgeplaatst. Het gaat dan om bewoners die nog niet te oud zijn om te leren en die ook kunnen leren. Ze krijgen daar meer mogelijkheden en les in lezen en schrijven. Van Tarasiki is er een 12-tal bewoners overgeplaatst daarheen.
In de zomer komt er weer een groep uit Ierland. Zij gaan vooral aan de slag met deuren en ramen in 2 woonblokken.
De snoezelruimte wordt vrijwel dagelijks gebruikt, van 10 tot 16 uur. Steeds een groep van 7 bewoners die daar 45 minuten bezig zijn o.l.v. een verpleegster, vaak Natasja, de hoofdverpleegster. Voordat de volgende groep binnenkomt wordt de zaak eerst gelucht en zonodig opgeruimd.
Ik schakel op een gunstig moment over naar de training van vorig jaar, die niet naar wens verlopen is. Marjolein en Agnes hadden het idee dat de mensen op de werkvloer helemaal niet wisten dat er een training aan zat te komen. De wisselingen onder de deelnemers van de ene naar de andere dag werkte natuurlijk niet. Vasilij is duidelijk aangedaan als ik dit vertel.
Ik snij meteen een ander heikel punt aan: de gebrekkige communicatie met onze stichting. Toen Nadjezjda er nog was schreef ik haar regelmatig een email en ik kreeg altijd antwoord. Nu nooit.
Natuurlijk zijn wij een kleine stichting en kunnen we geen grote dingen doen, maar als er wat meer communicatie was, werkte het bij ons ook prettiger.
Ik benadruk dat het met de training niet zo is, dat wij even komen vertellen wat er op Tarasiki allemaal anders moet, waar het aan schort en dat de Nederlanders het wel eens even zullen vertellen. Zo gaat het niet: Agnes en Marjolein kwamen als twee collega’s die met hun WR collega’s vooruit willen, helemaal op voet van gelijkwaardigheid. Als collega’s die elkaar respecteren kan er dus zonodig ook een vraag gesteld worden, kritiek geleverd worden. Dat is niet om elkaar aan te vallen, maar om verder te komen, beter te begrijpen vanuit welke grond en achtergrond beide groepen denken en werken, de mogelijkheden voor Tarasiki te ontdekken.
Vasilij antwoordt dat er nu een nieuwe medewerkster is – Ksenia – en die lijkt hem de juiste persoon om het contact vanuit Tarasiki te gaan onderhouden.
Bovendien gaat hij meteen de hele boel bij elkaar roepen om over deze problemen te spreken. Ik vraag hem te benadrukken dat zij zich niet hoeven te schamen om vragen te stellen en zonodig zelfs kritisch te zijn. En de collegialiteit en het wederzijdse respect steeds in het oog te houden.
Zoals steeds blijkt: wat Vasilij belooft doet hij. De bijeenkomst is meteen om 12 uur geweest. Hij geeft er overigens verder geen bijzonderheden over prijs.
We bezoeken ook de snoezelruimte, waar op dat moment niemand aanwezig is. In hetzelfde gebouw zit Anna van de tuin met meer dan 10 mensen in de dagbesteding te werken. De sfeer is daar net als bij Svetlana uitstekend en de dingen die ze maken zien er mooi uit. Ze is nog steeds verantwoordelijk voor de tuin. Tulpen staan alleen bij het gebouw van de administratie. Op andere plaatsen werden ze gejat – ook door personeelsleden. Ik heb het niet gezegd, maar misschien kan Marga straks in april een bijdrage aan de tuin leveren?!
Later in de middag spreken we nog met de nieuwe dokter. Hij weet niets van de vorige training omdat hij er pas sinds vorig jaar maart is. Hij is vroeger legerarts geweest. Hij is alleen medisch arts, geen psychiater. Psychologie, zegt hij, is eigenlijk geen studie – je moet het in het leven leren. Als we oud geworden zijn, zijn we allemaal psychologen. Mooi gezegd, maar in een tehuis als dit kun je toch niet zonder een psycholoog of psychiater?
Na het avondeten werken we met z’n drietjes aan de tekst van de schenkingsbrief. Dat houdt dus ook in dat alle bonnetjes gecontroleerd worden en dat Vasilij de posten in het Russisch opschrijft en ik in het Engels. Daar zijn we mooi bijna twee uur zoet mee!
Op vrijdag, na het ontbijt, wat rondkijken en met de bewoners kletsen, gaan we op weg naar Minsk. Het is vanochtend flink beginnen te sneeuwen. Prachtig! In Minsk gaan we eerste de bestelling beddekussens afrekenen, een nieuw kussen voor iedereen met als totale prijs: 42.650.000 roebel. Daarna desinfecterende lampen met armatuur kopen en nog wat spul dat alleen in Minsk te krijgen is. Alle koopplekken liggen ver uiteen en aan de buitenkant. We rijden eigenlijk driekwart van de grote rondweg af voordat we alles hebben. Julia en ik worden rond 4 uur op het Jakob Kolasplein afgezet. Julia gaat naar de metro en ik naar het kantoor van Vladimir.
Het weekend is vrij, behalve dan het in orde maken van de Engelse versie van de schenkingsbrief. Op Tarasiki maken ze dezelfde in het Russisch. Dit is geen probleem gezien het voorwerk met Vasilij op Tarasiki gedaan.
Op maandagochtend ontmoet ik om half 9 bij hotel Spoetnik Willem de Jong van de stichting ZZG. We gaan op gesprek bij het Comité van Sociale Zaken. Tamara Streltsjenja is hierbij onze tolk. We hebben nog wat tijd om bij te praten, vooral te vertellen over het gesprek met Vasilij en te overleggen over de aanpak straks bij Oleg Alekseevitsj Sementsjoek.
Daar aangekomen worden we vriendelijk ontvangen. Oleg haalt er zijn eerste plv bij, Tatiana Aleksandrovna Blozjko. Zij blijkt een rustige, vriendelijke en vooral verstandige vijftiger te zijn. Ze heeft goede ideeën.
We spreken eerst over de aankopen van vorige week, daarna over de toestand en de problemen op Tarasiki: geen psychiater en moeilijke communicatie. Er is tot nog toe niemand gevonden die bereid is daar te gaan werken. En de communicatie zal wel gaan verbeteren. Tatiana zegt dat ze Viktor zal helpen.
Daarna beginnen we met de plannen.
Willem vertelt over het nieuwe project dat ze in oktober willen beginnen, en wel met internaten 2 en 3 in Minsk, plus Tarasiki. Dit laatste valt dus onder de verantwoordelijkheid van dit Comité. De andere twee vallen onder de stad Minsk. Tatiana vraagt of we het ruim van tevoren willen laten weten als we naar Tarasiki gaan, met data en tijden. Als het enigszins kan wil zij de eerste dag mee. Bij een training zou ze ook de laatste dag er bij willen zijn om het resultaat te bekijken en iets van de evaluatie mee te maken. Als er serieuze problemen zijn tijdens het werk, haar bellen!
Het programma moet van tevoren bekend zijn:
– heel concrete met alle nodige gegevens: inhoud, wie meedoen, met welke kwalificatie,
– wie er uit Nederland komen,
– hoeveel mensen er deel kunnen nemen,
– welke groep bewoners van de training zullen profiteren, wat ze aan kunnen, e.d.,
– aanwijzingen voor het personeel, wat te doen en hoe het met het volgende bezoek zal gaan,
– mensen van andere internaten uitnodigen om mee te doen.
– deels in Minsk, deels in Tarasiki.
Tatiana benadrukt dat zij altijd geschreven kan worden over de plannen: ze heeft email daarvoor.
Voor het concrete onderwerp van de training worden afspraken gemaakt met de drie internaten.
Daarna gaan we op bezoek bij Internaat 3 in Navinki, op de rand van Minsk. De direkteur, Anatoli en Alla, een van de twee artsen, verwelkomen ons.
Na de lunch gaan we kijken in de zwaarste afdeling. Hier zitten inderdaad mensen zoals je ze ook in Tarasiki ontmoet: zittend en hangend op de grond, niet in staat om overeind te komen, laat staan te lopen, steeds dezelfde beweging herhalend. Toch proberen ze deze mensen wat te brengen: met een bal, een opgeblazen plastic zwembadje, kleurpotloden en papier, of alleen maar muziek, enz. Steeds aangepast aan de persoonlijkheid en de mogelijkheden van de bewoner.
Het grote verschil tussen Tarasiki en Internat 3 is dat ze bij de eerste geen psycholoog hebben en hier twee! Bovendien weten die twee blijkbaar mensen te inspireren wat extra’s te doen zonder daar extra geld voor te krijgen. Dat extra hebben we net gezien. De twee psychologen – Darja Nikolajewna en Vera Viktorovna – hebben goede ideeën en fris inzicht. Ze doen een bewonderenswaardige inspanning het voor de bewoners zo goed mogelijk te maken. Het maakt je wel verlegen om te horen hoe ze aangeven dat met een klein beetje geld – dat zij niet hebben – er van alles mogelijk was. Ik vraag Vera of ze veel bezoek van buiten krijgen aan wie ze dit verhaal moeten vertellen? Dat zijn er niet veel. Toch triest dat ze niet vooruit kunnen zonder wat spul dat in Minsk niet te krijgen is, maar in het Westen wel. Tegelijk zie je hoe ver zij voorliggen op Tarasiki.
We bespreken o.l.v. Willem de plannen. De inzet in de volgende training wordt weer een vorm van communicatie: multisensorial stimulation. Voor een deel lijkt dit te overlappen met wat in de snoezelruimte gedaan wordt: licht – geluid – muziek. Er zijn hier twee vrijwilligers werkzaam op dit gebied, naast het algemeen medisch personeel. Het medisch personeel ervaart het als iets extra’s bovenop hun werk. Ze worden er niet geweldig blij van. Materiaal is belangrijk, want als er goed materiaal voor handen is zullen de bewoners zelf sneller het initiatief nemen om om hulp te vragen. Materiaal dat aangenaam is om te gebruiken stimuleert immers. En als de bewoners vragen om met dit materiaal te gaan werken zal het de staf eerder tot het accepteren van deze extra taak aanzetten.
Willem vraagt wanneer volgens hun resultaat bereikt is van de aanstaande training. Men denkt dat het een half jaar zal duren voordat het echt merkbaar wordt. Willem vraagt of er geld is om een paar mensen naar Nederland te laten komen voor praktijkervaring. Er is geen geld!
Darja vraagt te beginnen met basis nivo – de sanitary (basic medical staff). Voor wie het aan kan erna een hoger nivo. Beginnen met jonge mensen en de nieuwe kennis certificeren. Daarna die kennis verspreiden. De aanschaf van wat material om mee te beginnen zou betaald kunnen worden uit het budget van ZZG. Men moet nadenken hoe je zelf al aan de slag kunt met zo’n stimulatie. Het hoeft niet altijd duur te zijn. Muziek en video gebruiken die je vrij kunt kopiëren.
Willem en Tamara gaan daarna hetzelfde bespreken in Internaat 2.
Op dinsdagochtend pikt Vladimir me om 9 uur op. We gaan Willem afhalen in hotel Spoetnik. Dan naar Tarasiki. Onderweg belt Vasilij al op waar we blijven.
Na koffie en thee gaan we naar de snoezelruimte. Daar heerst volop activiteit, i.t.t. de keer dat ik met Julia daar ging kijken. Er zijn twee zusters bezig met zo’n 7 of 8 bewoners en het geheel o.l.v. Natasja, de hoofdverpleegster. Alles wat aan kan is aan, behalve dan de radio. Er vliegt een bal heen en weer, er worden bellen geblazen, er draait en kringelt het een en ander, en Natasja wrijft handen in met olie. Geen van de aanwezige bewoners is goed genoeg om ons duidelijk antwoord te geven op onze vragen. Of dit hier elke dag zo gebeurt? Wij hopen het.
Op het kantoor van Vasilij vergelijken we de schenkingsbrieven. Na goedkeuring volgen handtekeningen en stempels.
Daarna het gesprek bij Viktor in z’n kantoor. Willem begint met te verwijzen naar het werk hier van vorig jaar en op internaten 2 en 3. Het nieuwe plan begint duidelijker te worden: samenwerking tussen de 3 internaten, maar ook tussen de twee overkoepelende en aansturende Comité’s.
De trainingen op één plaats geven. Zo is het gisteren bij Oleg en Tatiana afgesproken. Alles wordt ruim van tevoren aangekondigd, zodat er een schema gemaakt kan worden en eventueel het werkplan aangepast kan worden. De training staat gepland voor oktober.
Internaten 2 en 3 willen training voor (multi)sensorial integration. De deelnemers (7 van elk internaat) moeten mensen zijn die elke dag met de bewoners werken – medisch of anderszins (Anna, Svetlana).
De motivatie zal inhouden dat de mensen die het werk doen in de gaten gehouden zullen worden….
De opzet van het plan zal zo mogelijk in mei rondgestuurd worden.
Hier komt Ksenija Sjkrelowa in beeld. Zij heeft een medische opleiding, studeert nu ecologie en is werkzaam als assistent van de arts. Zij wordt de contactpersoon voor dit project, maar ook voor onze stichting. Zij heeft een eigen emailadres dat ze hiervoor zal gebruiken.
Het bezoek aan Nederland voor praktijkervaring: alleen voor diegenen die uitblinken en extra gemotiveerd zijn. Wie het worden bepaalt ZZG, zodat er niet scheef naar de eigen directie gekeken zal worden – en alleen die mensen komen met wie in de ogen van de trainers het beste resultaat bereikt kan worden.
Hiermee is de zaak rond. We rijden terug naar Minsk, terwijl het lekker sneeuwt: er ligt al een centimeter of 10 – 15.
Daarmee is voor mij het hele officiële deel van het bezoek afgelopen.
De rest van mijn tijd besteed ik aan het schrijven van mijn reisverslag en de opzet voor het financiële verslag, privé bezoeken. Plus evaluatiegesprek met Vladimir.
Op vrijdag vlieg ik terug naar Nederland.
Hans Uyl